نقد و بررسی دیدگاه مفسران فریقین درباره جامعیت قرآن

یکی از مباحث مهم در ارتباط با قرآن، جامعیت آن می باشد که از همان آغاز اندیشمندان اسلامی پیرامون آن دیدگاه های مختلفی ارائه نموده اند. جامعیت مطلق، جامعیت در امور هدایتی و جامعیت حداقلی از مهم ترین دیدگاه های مطرح شده در این باره می باشد. آیات و روایات درباره جامعیت قرآن این مطلب را بیان می دارند که قرآن از جامعیت مطلق در امور هدایتی و دینی برخوردار می باشد و هیج مطلب و مساله ای در امور دینی و هدایتی نیست مگر اینکه در قرآن بیان شده است؛ اما با بررسی ساختار ظاهری قرآن این نکته مشهود می شود که قرآن حتی در مباحث دینی هم جامعیت ندارد به عبارتی دیگر به طور تام نمی توان از ظاهر قرآن همه احکام و مباحث دینی را استخراج نمود، این در حالی است که آیات و علی الخصوص روایات متعدد، جامعیت مطلق قرآن را بیان می دارند. پژوهش فرا رو با روش توصیفی تحلیلی، ضمن نقد و بررسی دیدگاه های مطرح شده، جامعیت مطلق قرآن از بعد مخاطب شناسی آن را پذیرفته و ضمن تفکیک میان جامعیت قرآن و جامعیت اسلام، برای غیر از معصومین(ع) جامعیت اسلام را بیان می نماید؛ نتیجه آن که: اولاً: جامعیت مطلق قرآن که در آیات و روایات بیان شده اختصاص به معصومین(ع) دارد که می توانند از ظهر و بطن قرآن معارف آن را استخراج نمایند؛ ثانیاً: برای غیر معصومین(ع) جامعیت اسلام مطرح می شود که قرآن کریم در کنار سنت معصومین(ع) موجبات جامعیت اسلام را فراهم می نمایند؛ ثالثاً: مراد از جامعیت اسلام، جامعیت مطلق در امور هدایتی است که تا قیامت پاسخگوی نیازهای هدایتی انسان ها می باشد.